Kunnen we er nog op vertrouwen dat de politie haar geweldsmonopolie correct gebruikt?
25 augustus 2020
Opiniestuk geschreven door Kati Verstrepen, voorzitter van de Liga voor Mensenrechten voor demorgen.be.
Verbijstering, afschuw en woede. Dat was mijn eerste reactie toen ik de beelden zag van wat zich 2,5 jaar geleden afspeelde in een politiecel in Charleroi. U heeft ze ongetwijfeld ook gezien. Zes politieagenten overmeesteren een man die herhaaldelijk zijn hoofd tegen de muur slaat in een kleine politiecel op de luchthaven van Charleroi. In plaats van hulp te bieden, treedt de politie bijzonder repressief op.
Ze houdt de man in bedwang terwijl hij al geboeid is. Een agent zit 16 minuten lang met zijn volle gewicht op de borstkas van het slachtoffer. Er wordt een deken over zijn gezicht gelegd. Blijkbaar duurt het 20 minuten vooraleer er een dokter arriveert. Die geeft de man alleen een spuit om te kalmeren. Andere agenten lijken het allemaal leuk te vinden en staan te lachen. Een vrouwelijke agente maakt een Hitlergroet. Het slachtoffer krijgt intussen een hartstilstand, wordt gereanimeerd, raakt in coma en sterft. Van een opeenvolging van ernstige fouten gesproken.
We hebben in onze maatschappij het monopolie van geweld aan de politie toevertrouwd. De politie heeft een democratische functie en net daarom moet ze er zijn voor ieders veiligheid. Ook voor mensen die psychisch kwetsbaar zijn, zoals deze man of eerder Jonathan Jacob. Ook voor Brusselse jongeren, zoals Adil en Mehdi. Ook voor migranten en mensen op de vlucht, zoals Mawda en Semira. Ook voor mensen die opkomen voor anderen, zoals Diego. Wanneer het echt niet anders kan, mag de politie geweld gebruiken. Bijvoorbeeld wanneer de openbare veiligheid in het gedrang komt of om ons te verdedigen. En dan nog moet dit geweld proportioneel zijn.
Na het zien van die beelden vraag ik mij af: kunnen we er nog op vertrouwen dat de politie haar geweldsmonopolie op een correcte en gewetensvolle manier gebruikt? Wie de beelden zag, begrijpt dat dit niet om zomaar een incident gaat. Dit is een geval van politiegeweld. Dit geweld was niet noodzakelijk en al helemaal niet proportioneel. Jozef Chovanec had onmiddellijk medische hulp nodig.
Politiegeweld is in België een structureel probleem. Zijn we de VS? Neen. Hebben we een probleem? Toch wel. Maar ondanks de herhaalde oproep van slachtoffers en organisaties zijn er geen data om dat probleem in kaart te brengen. Zonder het fenomeen van politiegeweld ten volle te begrijpen, kunnen we het jammer genoeg ook niet oplossen. En net omdat de politie ons allemaal vertegenwoordigt, is dat ook het probleem van ons allemaal. Een probleem dat we samen moeten oplossen. Zowel voor ons en de maatschappij als voor de politie zelf. En zeker voor de vele politiemensen die ook walgen van dit gedrag.
Een deel van de oplossing is de slachtoffers serieus nemen. Dat houdt in dat familie van slachtoffers geïnformeerd en omkaderd wordt. Dat ze toegang krijgen tot een transparant en onafhankelijk klachtenmechanisme waar ze zich veilig voelen om aangifte te doen. Er is een interne structuur nodig die agenten die zich gewelddadig opstellen durft aan te pakken. Als men beweert dat dit een probleem is van de rotte appels, dan moeten die er in elk geval uit. En er is een gerecht nodig dat de zaken in handen neemt en een degelijk onderzoek voert binnen een redelijke termijn.
Want hoe komt het dat de beelden nu pas uitgelekt zijn? En vooral, wat als ze niet naar buiten gekomen waren? Het gerecht van Charleroi heeft gefaald in dit onderzoek. Nadat er 2,5 jaar geen schot kwam in de zaak, beroept het parket zich op corona om de trage rechtsgang te verklaren. De bevoegde ministers wachten de resultaten van het onderzoek af. Zonder deze beelden had er geen haan gekraaid naar de dood van Jozef Chovanec. We hadden het simpelweg niet geweten.
Na de rellen op het strand van Blankenberge vroeg de politievakbond om snelrecht, zodat al wie geweld gebruikt tegen de ordediensten sneller voor de rechtbank zou verschijnen. Mogen we hetzelfde vragen wanneer politieagenten hun geweldsmonopolie misbruiken tegen de bevolking die ze moeten beschermen?
Exact een jaar geleden overleed in Brussel de 17-jarige Mehdi Bouda. Hij vluchtte weg voor een controle omdat hij bang was voor de politie. Hij stierf nadat hij opzettelijk werd aangereden door een politiewagen. De politie reageerde met disproportioneel geweld. Net zoals in Charleroi. En in Mortsel. Het is tijd om de cirkel te doorbreken.
Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.
